Zen in India

meditatiehal Bodhi Zendo

Wat ik ‘ben’, vragen ze me hier. ‘Ze’ dat zijn de tientallen reizigers –lees: westerlingen- die net zoals ik gestrand zijn in Bodhi Zendo, een meditatiecentrum in Tamil Nadu, India. De meesten zijn al maandenlang op rondreis door India. Ik ben met mijn reisvisum voor ‘slechts’ drie maanden een absoluut watje.

‘Leerkracht’, antwoord ik voor het gemak. Want dat is wat ik tien jaar deed: lesgeven. Hoofdzakelijk Nederlands. Aan klein en groot. Ondertussen heb ik me hier al vaak vragen bij gesteld. Want hoe langer, hoe minder ik me nog ‘leerkracht’ voel. (En Hipperdehoi daarvoor want leerkrachten zijn niet altijd de fijnste mensen om tegen te komen –vaak verschrikkelijke betweters en hokjesdenkers, wil je écht niet mee in discussie treden:). Hoe meer ik echter probeer uit te leggen wat ik ‘ben’, hoe verder ik me ervan verwijderd voel. Wie ‘ben’ ik nog? Want diegene die ik hier probeer te omschrijven, bestaat niet meer. Ik ‘ben’ nu geen leerkracht. Ik ‘ben’ trouwens nog heel weinig van wat ik was. En dat heeft al vaak voor pittige discussies met mezelf gezorgd. In alle stilte, weliswaar.

Bodhi Zendo

Over stilte

‘Zijn’ doe ik de laatste tijd veel. In stilte. Gewoon zitten op een meditatiekussen. Of gewoon met een boek in de tuin. Het is al zover gekomen dat ik nog weinig geluid verdraag. Radio en televisie tegelijk aan? Dan sla ik tilt (vraag maar aan mijn ouders die een aantal weken mijn stiltedwang hebben meegemaakt). En toch: stilte is mijn grootste (her)ontdekking. Sta me toe even een herinnering in te duiken: als klein meisje (om en bij vijf jaar oud) hield ik ervan om ’s ochtends heel vroeg op te staan. Reden: dan had ik de stilte helemaal voor mezelf. Niets of niemand die me stoorde. Alle ruimte rondom mij was helemaal en alleen voor mij. Meestal zette ik me aan het salontafeltje om te tekenen. De voorbije maand bij mijn ouders (ik bracht oktober en half november gedeeltelijk door in het ouderlijk huis – ik waaide af en aan als een ongedurige wind) ontdekte ik dat ik in deze oude gewoonte herviel. Als vanzelf ontwaakte ik om vijf uur ’s ochtends. Dan genoot ik van een warme kop thee, nam een klein ontbijt en zette me aan het lezen of schrijven. Tegen de tijd dat mijn ouders beneden kwamen (zo rond acht), had ik mijn portie stilte en concentratie voor de dag gehad. Heerlijk vond ik die uren. Ja, ik ontdekte opnieuw: stilte is mijn grootste rijkdom.

Het werkwoord ‘zijn’

Ik luister hier veel naar verhalen van anderen. Vraag hen op mijn beurt naar het werkwoord ‘zijn’, en hoe zij dat invullen. Ook zij voelen de twijfel, ook zij ervaren hoe het ‘zijn’ in stilte met elkaar, dag na dag de stugge lagen rondom je kern afpellen. Hier in de stilte van de bergen, heeft niemand wat aan je boodschappen van buitenaf. Je bent hoogstens ‘interessant’. Belangrijk hier is dat je elkaar niet stoort met je ‘zijn’. Opdringerigheid, een grote bek, show en grote ego’s zijn hier niet op hun plaats. Dus ja? Blijft over: hoe vul je het werkwoord ‘zijn’ in? Welke informatie deel je al dan niet met elkaar?

Dringende stilte

Maar terug naar de stilte, die ik in deze periode van mijn leven zo dringend nodig heb. De voorbije maanden  bracht ik al meerdere periodes in complete stilte door. Eerst in Indonesië.  Daarna voornamelijk in Italië en gewoon: in Vlaamse en Waalse heerlijke tuinen. En het moet gezegd: het heeft me volledig binnenste buiten gekeerd. Alsof ik nu mijn hart in mijn handen draag. Van oude maskers blijft weinig heel. En ja, dat maakt me nu vaak heel kleintjes en onzeker. Is dat erg? Mwaah. Hangt er vanaf wie ik voor me heb staan. Schiet er dan nog iets over van die geweldig straffe  zelfzekere ‘madam’ die ik tot voor mijn sabbatperiode was? Uiteraard. Verschil is dat het geen masker meer is. Als ik nu straf ben, komt het van binnenuit (betekent dus dat je vanaf nu écht moet oppassen.

Waar ik vroeger emoties wegslikte, schieten ze nu van hoog naar laag en daartussenin. Een roetsjbaan aan emoties, dat ben ik nu. Nieuw. En af en toe pijnlijk. Ik struikel ook vaak over oude nieuwigheden, of nieuwe ouwigheden. Hiermee bedoel ik het volgende: wat ik ooit vanzelfsprekend vond, vind ik niet meer zo vanzelfsprekend, aanvaardbaar, enz. En ook omgekeerd: ik leerde hartelijk lachen om wat ik dacht onoverkomelijke problemen te zijn. Vooral het af en aan reizen (voor de goede volgorde: vanaf mei 2011 verbleef ik in Italië-Griekenland-Italië-België-Italië-België-Italië-België-Duitsland-België-India-het lijkt wel een voetbalscore!) leerde me overleven zonder masker, met hoog oplopende emoties en angsten en al het vuurwerk dat erbij hoort. Het samenleven –al dan niet in stilte- met zoveel boeiende mensen heeft me daarin opnieuw geschoold.

Waar wie ‘ben’ ik nu? Nog altijd een beetje die leerkracht van vroeger (dat merk ik vooral als ik oud-leerlingen tegen het lijf loop of wanneer ze me contacteren met een vraag). Dan schiet ik in mijn oude rol. Maar ik ‘ben’ vooral volop in het experiment. Hier en nu, in de stilte van Bodhi Zendo ‘ben’ ik vooral in het tekenen (elke dag speel ik hier met waterverf) en het schrijven. Zoals nu. Daarnaast ‘ben’ ik ontzettend behoeftig aan nieuwe leermeesters. Ja, ik zoek antwoorden op een aantal vragen die me al jaren bezighouden. Mijn oude leermeesters schuiven in gedachten voorbij. Ik laat ze los. Ze zijn van geen tel meer. Veel van wat ik ooit leerde, resoneert niet meer met wat ik nu zie, hoor en voel.

Loslaten

Ik probeer vooral los te laten. Ja, ook en zelfs de vragen die ik denk zo belangrijk te vinden. Sommige antwoorden laten zich immers niet vinden in het denken. Ik leer wat belangrijk is om me goed te voelen: (adem)ruimte, stilte, vrolijkheid, dans, kleur, zon.  Ik zoek wat ik nodig heb om mijn blik te verscherpen. Zo hoop ik anderen beter te voelen en ruimte te geven. Ik schuif. De wereld schuift. Iedereen schuift en verandert. Everything is in motion.

Loslaten, loslaten, loslaten. Zoals iemand me ooit zei: ‘Pas als je loslaat, komt het naar je toe.’ En dat heb ik nog nooit zo sterk ervaren als nu. 
En nu. 
En ook nu.